Maand: april 2017

Je hebt je een tijdje georiënteerd en weet het nu zeker: jij wil je meer wijden aan een leven met zo min mogelijk afval. Op deze manier ga jij je steentje bijdragen en minder negatieve invloed uitoefenen op onze planeet. Je wilt zuinig zijn op onze aarde en dat is dan ook wat je gaat doen!

‘Alléén maar voordelen!’
Als je je wat meer hebt verdiept in Zero-Waste Living, dan ben je vast wel wat dingen tegen gekomen van Bea Johnson (Zero Waste Home) en Lauren Singer (The Simply Co.). Deze twee dames hebben allebei een duidelijk aandeel in het opkomen van de Zero Waste Movement. Bea Johnson leeft al sinds 2008 met haar hele gezin – man, twee kinderen en een hond! – Zero Waste en deelt haar bevindingen op haar blog. Ze heeft er tevens een boek over geschreven, wat inmiddels al in verschillende talen is vertaald. Lauren Singer is een starter in Brooklyn, New York, waar zij haar leven zo heeft ingericht dat ze al ruim vier jaar geen afval meer produceert. Ze maakt veel van haar verzorgingsproducten zelf en  heeft zelfs een bedrijf opgericht vanwaar ze Zero Waste schoonmaakproducten verkoopt. Beide dames geven regelmatig lezingen en zogenoemde ’talks’ over hun leefstijl en stimuleren op deze wijze de groei van Zero Waste Lifestyles. In deze preken claimen zij dat Zero Waste Living ‘geen enkele moeite’ was en dat de verandering ‘enkel voordelen heeft’.

Alle verandering is moeilijk
Iets wat deze powervrouwen in onze opinie vergeten zijn toe te voegen aan hun verhaal, is dat alle verandering echter moeilijk is of lastig kan zijn. Als je lievelingsgerecht verpakt is in materiaal wat je niet kunt recyclen en je besluit deze daarom niet meer te kopen, dan zul je deze missen. Als je aan het experimenteren bent met een goede vervanging voor wattenstaafjes, maar je gebruikte deze elke dag bij het opmaken voor je de deur uit ging, dan zal je misschien wat meer onzeker zijn over het feit of alles wel goed zit. En als de smaak van je zelf gemaakte, Zero Waste tandpasta niet zo lekker is als je verwacht had, dan zal dit even wennen zijn. Geen grote problemen, maar zeker wel momenten waarop je merkt dat je je in een proces van verandering bevindt. En ook al hoort verandering bij het leven, elke verandering is simpelweg even wennen.

Bron afbeelding:                           www.justbeyou.nl

Restrictie is niet Duurzaam
Een verandering wordt moeilijk op het moment dat je er dingen voor moet opgeven, of als je er jezelf beperkingen voor oplegt. Pas dan is een verandering zwaar en zal het bikkelen worden om het vol te houden. Dit is echter allemaal niet noodzakelijk voor het teweeg brengen van een dergelijke belangrijke stap. Je kunt ook veranderen zonder jezelf te zware doelen op te leggen en zonder jezelf tot het uiterste te pushen. Iets wat we namelijk bij The Friendly Firm aan den lijve hebben ondervonden, is dat restrictie alles behalve duurzaam is.

Hiermee willen we zeggen, dat hoe zwaarder je de verandering voor jezelf maakt, hoe kleiner de kans is dat je de verandering op lange termijn vol zult houden. Je kunt een bepaalde afkeer krijgen van je doel omdat deze simpelweg niet leuk is om te behalen, of het moeten volhouden word een grotere last dan dat de voordelen zichtbaar zijn. Dit alles heeft vaak (bijna altijd zelfs) te maken met de tijd die je neemt om te veranderen. Voelt iets als een last? Dan is de kans groot dat je jezelf niet genoeg tijd gunt.

Bron afbeelding:                            www.vankennisnaarkansen.nl

Zit je lievelingsgerecht dus in een niet recyclebare verpakking? Neem eerst de tijd om een nieuw lievelingsgerecht te vinden die wèl Zero Waste-verantwoord is, voordat je je lievelingsmaaltje opgeeft. Of als je een alternatief zoekt voor wegwerp-wattenstaafjes, zorg dan dat je je vertrouwde gereedschap nog wel in huis hebt totdat de vervanger gebruiksklaar is. En af en toe de tandpasta van je partner pakken op dagen dat je je niet lekker voelt en niet open staat voor andere smaken, is ook zeker geen drama.

Zie de stappen vooruit
Verandering kost dan wel tijd, maar dat betekend zeker niet dat je niet regelmatig een stap vooruit neemt. Je moet alleen je aandacht wel op deze stappen vooruit laten vallen. Als jij een blaadje laat plastificeren voor op de groenbak, met de boodschap dat er geen plastic in de gezamenlijke buurtbak mag, dan moet je je niet noodzakelijk focussen op het plastic wat jij gebruikt hebt bij deze actie. Natuurlijk is het goed je bewust te zijn van je gebruik, maar in dit geval is het een éénmalige zet waarmee je in de toekomst veel plastic gaat voorkomen door het plaatsen van deze tekst. En als je je schuldig voelt over een bonnetje wat je mee hebt gekregen, voordat je kon aangeven dat je deze niet nodig vond, richt je dan niet op het mislukken van het shoppen zonder bon. Kijk dan naar het feit dat het je opvalt dat je een bon krijgt en dat deze bon niet nodig is bij jouw aankoop. Zie dan dat je visie al dusdanig is aangepast, dat je graag zou willen verzoeken om iets te mogen aanschaffen zonder papierafval. Het gaat je de volgende keer daarom vast wel lukken.

Geef jezelf tijd en ruimte om te veranderen
Als je jezelf vanaf het begin af aan al straft voor elke poging waarbij iets niet gaat zoals je het wil, zul je veel negativiteit opbouwen gekoppeld aan je verandering. Als je jezelf wat tijd en ruimte geeft, kun je jezelf al belonen voor het feit dat je al een poging doet. Daarbij zijn er uiteindelijk ook pogingen die wel lukken. In de loop van de tijd ga je namelijk veel leren en vindt je vanzelf oplossingen die wel voor je werken. Vier dan deze successen! Hierdoor krijgt je verandering een veel positievere lading. Zie je proces als een weg die je aflegt waarop je een hoop dingen aan het leren bent. Vergeet niet: het alleen al wíllen leren, is al een positieve stap. De rest komt dan vanzelf. Daarbij is verandering ook leuk: jij ziet waar verbetering nodig is en bent daar constructief mee bezig. Daar mag je trots op zijn!

Bron afbeelding:                             www.binnenstebuiten-go.nl

Hiervoor is echter wel wat tijd nodig. Neem die tijd dan ook goed. Alleen zo kun je er voor zorgen dat je verandering ook op de lange termijn blijft bestaan. Maak je duurzame veranderingen duurzaam!

”The secret of change is to focus all of your energy not on fighting the old, but on building the new”                                     – Socrates

We weten inmiddels dat je afval produceert in je huishouden en dat consumeren een grote veroorzaker is van het maken van afval. Maar consumeren betreft niet alleen je boodschappen doen en spullen kopen voor in huis. Onderweg laten mensen vaak ook een spoor van afval achter.

‘Het Comfort’ van de Wegwerpmaatschappij
Een wegwerpmaatschappij betreft een samenleving die steeds meer en meer producten produceert die bedoeld zijn om maar tijdelijk of zelfs eenmalig te gebruiken en erna weg te gooien. Op een enkel gebruik na dus, betreft het haast het direct produceren van afval. Producten worden niet onderhouden, gemaakt als zij stuk zijn of opgeborgen voor hergebruik. In ruil daarvoor krijgen wij ‘het comfort’ van iets wat we nodig hebben niet bij te hebben, maar onderweg op te pikken en direct erna aan de kant te gooien. Hierbij wordt er niet gesproken over wat erna met een product moet gebeuren of wat voor effect deze levensstijl heeft op onze aarde. Je zou dus haast kunnen spreken over een illusie van comfort, want het is slechts een tijdelijk gemak met een groot gevolg; De aarde raakt vol met afval en onze natuurlijke bronnen worden vervuild. Dieren sterven en we verpesten onze eigen voedselbronnen.

Zeg nou zelf, is hier echt sprake van ‘comfort’?

          

In plaats van deze wegwerpmaatschappij ons te laten voorzien in wat wij nodig hebben, thuis en onderweg, kunnen we dat nog steeds zelf. We vergeten het tegenwoordig haast, maar jij kunt zelf alles verzorgen wat je nodig hebt. Ècht. Er word enkel veel aandacht besteed aan het ons laten geloven van het tegendeel, zodat we deel blijven van de leefstijl die anderen veel geld en macht verschaft. Is dit wat we willen?

Herinner jezelf er vandaag nog aan: jij kan jezelf onderhouden! Daar heb je echt helemaal niemand voor nodig. En zeker niet onderweg.

Jezelf voorzien
Onderweg koop je misschien een kopje koffie of thee om te drinken tijden je reis. Lekker warm, een gevoel van rust tussen de drukte van overstappen en op tijd moeten komen. Dit kopje koffie of thee komt vaak in een papieren of plastic beker, voorziet alleen jou van een drankje en gooi je erna in de afvalbakken, die onderweg overal te vinden zijn. Wat aan dit scenario niet opvalt, is dat je de ervaring van dit tussendoortje net zo goed kan beleven zonder dat bekertje in de afvalbak te laten belanden. Anders dan dat iedereen dit op dit moment blijkt te doen en de reden dat onze aarde een overvloed aan deze bekertjes en ander wegwerpafval ervaart.

De oplossing kan niet simpeler: een eigen beker in je tas! Vaak heb je al een tas bij, dus de plaats voor deze toevoeging is er al. Je hoeft er alleen nog maar aan te denken bij je vertrek. Vaak hoef je de beker niet eens vol (lees: zwaar) mee te nemen: bij meerdere koffie en thee-stands krijg je namelijk zelfs korting als je zelf een beker aanbied die zij voor je kunnen vullen.
Stel dat je elke dag onderweg zo’n lekker kopje koffie of thee neemt, dus elke dag een beker weg gooide, dan is dat al zeven bekers minder per week. Enkel door jouw simpele toevoeging! Dat zijn 365 bekers per jaar! Ga maar eens na hoe groot het verschil is wat jij maakt, enkel door jezelf voor te bereiden op je reis.

Vorige week hebben we in ‘Anders kijken naar kopen’ het al gehad over zelf meegebrachte, milieuvriendelijke verpakkingen. Hier lieten we voornamelijk verpakkingen zien voor de grote boodschappen. Deze manier van denken kun je echter ook prima toepassen op alle dingen die jij wilt gebruiken als je onderweg bent.

Zo hebben wij naast de behoefte aan een drankje, vaak ook behoefte aan een lekkere snack. Eerst was dat dus een product in wegwerpverpakking en hadden we enkel de keuze tussen de snacks die een winkeltje onderweg aanbood. Want dat brengt Zero-Waste living je ook: meer keuze in wat je wilt gebruiken en/of consumeren. Nu kiezen we aan het begin van de week, tijdens onze boodschappen, tussen alles wat de aanbieders die wij bezoeken te bieden hebben! Producten die vaak niet zo’n slechte verpakking hebben (milieuvriendelijker) als de dingen die je onderweg koopt, maar vaak ook gezonder en beter voor jezelf. Wij kiezen vaak voor fruit, zoals een banaan of appel en nemen hiervoor dan simpelweg een klein tupperware bakje mee in onze tas. Die komen in hun eigen milieuvriendelijke verpakking en met het bakje kunnen we de schil/het klokhuis weer mee naar huis nemen, om daar op de composthoop te gaan.
Zero Waste!

Een manier van denken
Wat we hier eigenlijk aangeven is niet zozeer specifiek wat je moet meenemen om welk wegwerpproduct te vervangen, maar een manier van denken. Een manier van kijken naar hoe je leeft en wat voor afval je achterlaat tijdens je reizen of elke andere vorm van onderweg zijn. Kijk eens onderweg waar je behoefte aan hebt en hoe je aan deze dingen komt. Maak je gebruik van wegwerpproducten? Bedenk je hoe je deze zou kunnen vervangen. Of vervang de andere producten die je vaak koopt, maar eigenlijk al wel in je bezit hebt.

Als je bijvoorbeeld graag leest, koop dan niet èlke reis een nieuw tijdschrift. Neem eens een boekje mee, of dat tijdschrift wat je al hebt liggen en simpelweg nog niet uit hebt. Of als je vaak ergens een servetje op pikt om wat af te vegen of je neus te snuiten, zorg dan dat je bij vertrek een linnen doekje inpakt. Wij kopen graag zeepjes in winkeltjes die we onderweg spontaan tegenkomen. In plaats van deze in plastic te laten verpakken, hebben wij altijd een blikje op zak. Hop! Het zeepje gaat verpakkingloos mee naar huis.

Wat zijn jouw gewoonten onderweg? Bekijk ze eens en zie waar je nog verbetering kan aanbrengen.

Bedenk je goed: je hebt niemand nodig om jou te voorzien van wat je nodig hebt! Vaak heb je alles al in je bezit. Je hoeft het enkel nog maar mee te nemen, onderweg.

De supermarkt is de meest bezochte plek om onze boodschappen te doen. We rennen er naartoe als we iets vergeten zijn, maar struinen er op een zaterdag ook uren rond om in te slaan voor de week. Vaak hebben we een favoriet. We kijken dan niet meer regelmatig verder naar andere aanbieders; onze vertrouwde supermarkt heeft de monopoly als het gaat om onze aandacht op zoek naar voedzame voorraad. We fietsen een enkele keer langs een andere drogist omdat onze liefste shampoo daar die week wat goedkoper is, maar houden van onze vertrouwde shop-routine.

Natuurlijk zit er zeker wel wat nuance in bovenstaande schets. De kern is echter wel degelijk dat mensen gewoontedieren zijn; als er eenmaal een supermarkt goed bevalt, blijven wij maar al te graag terug komen. Dit loopt vaak tijden onbedachtzaam zo door, zelfs als een andere supermarkt intussen betere aanbiedingen heeft verkregen of lekkerdere producten heeft. Vaak weten we niet eens zo goed wat de ander nu precies te bieden heeft. Dit patroon heeft ervoor gezorgd dat wij al tijden onze aanbieders niet meer nader onderzoeken. Terwijl dit wel degelijk veel voordelen kan hebben, zo ook voor degenen met Zero Waste-voornemens.

Stel jezelf vragen: Hoe komt afval bij mij terecht?
Als je een oplossing zoekt voor een probleem – in dit geval het effect dat ons afval heeft op de wereld en alle levende wezens die daar op wonen – is het belangrijk om onderzoek te doen. Wat de Zero Waste-Movement eigenlijk doet, is jezelf vragen laten stellen over wat nu een verstandige, betere optie is voor gewoonten die we hebben ontwikkeld. Is het verstandig om al onze boodschappen in te slaan in de winkel waar we al jaren komen, soms op blindelings vertrouwen, of kunnen we onze producten beter op een andere plaats halen? Omdat deze andere optie betere effecten heeft op onze planeet?

De Markt
Zo kijken we zelfs vaak niet eens meer naar de opties die we vroeger al hadden. We zijn verzand geraakt in onze gebruiken, zelfs in degene die niet bieden wat ze ons in eerste instantie beloofden. Ik heb het hier niet eens zo zeer over ‘nieuwe aanbieders’ of ‘een nog betere supermarkt dan die we al bezoeken’. Ik heb het in dit geval over een marktplaats waar vroeger ook al overheen werd gestruind en veel producten worden aangeboden die in het heden in de Zero Waste-Movement passen. Ze worden namelijk vaak aangeboden in hoeveelheid naar keuze, zonder verpakking en indien verzocht zelfs zonder bon of verdere afval-productie. Je raad het al: de Markt.

Zelf meegebrachte, milieuvriendelijke verpakkingen
Op de markt liggen veel producten in de kratjes waarin zij geplukt, gerooid of verzameld zijn. Veel van de verpakkingsmaterialen waarin aanbieders hun producten verkopen, zijn al milieuvriendelijker dan in de supermarkt. Ze hebben papieren zakjes of kartonnen doosjes waarin je de spulletjes netjes mee naar huis kunt nemen. Omdat ook op de markt echter nog regelmatig gebruik wordt gemaakt van plastic, is het slim om zelf materiaal mee te nemen waarin je de producten ter plekke zelf kunt verpakken ter transport naar huis.

Je kunt deze verpakkingsmaterialen zelf maken, maar inmiddels ook op verschillende plekken kopen. Het is leuk om van een oud laken of kussensloop een zakje te maken waar je bijvoorbeeld groenten of fruit in mee kunt nemen. Een veter kan dienen als sluiting. Een voorbeeld van een plek om deze herbruikbare verpakkingen te kopen is de Website van Bag-Again. Op deze pagina kun je verschillende mooie zakjes vinden voor zaken zoals groenten, fruit, brood en droge producten.

Niet alleen de verpakking, maar ook de productie
Deze manier van consumeren (kijken naar welk afval je produceert bij je aankoop) is van belang bij het doen van je boodschappen, maar is ook zeker relevant bij alle andere zaken die je aanschaft. Je kunt ook kijken naar hoeveel afval een product geproduceerd heeft bij de maak ervan.

Zo wordt er bij de productie van een jeansbroek maar liefst 42 liter water gebruikt. Met de term gebruikt, wordt helaas ook vaak bevuild bedoeld. In dit water worden chemicaliën geloosd en ander afval wat ontstaat bij het produceren van de broek. Zo bestaan er merken die maar liefst 96% van dat waterverbruik minderen. Dus: minder afval in het water wat ook drinkwater had kunnen zijn. Als je heel graag een nieuwe broek wilt, zou je voor deze optie kunnen gaan in plaats van de gebruikelijke jeans. Wil je het echter helemaal goed doen, dan kun je beter een broek kopen uit een tweedehands winkel of leuk kleding ruilen met je vrienden. Zo heb jij toch iets nieuws, maar is er geen vraag ontstaan naar nieuwe afval-producerende productie (zie ook het eerste artikel: ”Zero Waste… Waarom?”).

Upcyclen
Nog een voorbeeld van Zero Waste leven is kijken of je een product wat niet meer doet wat het voor je moet doen kunt maken, in plaats van gelijk een nieuwe aan te schaffen. Heb je een vestje met een gaatje er in? Naai dit gaatje dicht in plaats van dat je een nieuw vestje koopt. Heb je een radio die niet meer werkt? Vraag die handige oom eerst even om er naar te kijken, voordat de radio naar het schroot gaat en jij naar de winkel.

Daarnaast kun je producten die ergens voor gemaakt zijn, soms nog voor een andere functie gebruiken (dit noemen ze up-cyclen): Zo gebruiken wij zelf bijvoorbeeld oude groentepotjes als vaasjes, in plaats van dat we ze weg gooien/recyclen. Up-cyclen is niet alleen milieuvriendelijk, maar kan ook een echte uitdaging zijn. Hoeveel nieuwe functies kan een leeg wc-rolletje bijvoorbeeld vervullen, nadat het papier op is? ‘Challenge accepted’!

Kijk eens rond!
De vorige keer heb je gekeken naar wat voor afval je nu eigenlijk maakt. Deze keer vragen we je om te kijken hoe afval eigenlijk bij je terecht komt of op welke manieren je nog meer afval produceert dan naast je eigen bak in huis. Vaak heeft het te maken met de producten die je koopt of de spullen die je aanschaft. Kijk naar zaken als verpakkingsmateriaal, duurzaamheid van het product, productie en/of andere plekken en opties die je hebt die misschien minder afval produceren. De mogelijkheden zijn vaak eindeloos!

Het is leuk om te ontdekken hoe makkelijk sommige kleine dingen te veranderen zijn in een betere en milieuvriendelijkere optie. Ga op ontdekkingsreis in je eigen omgeving, welke opties heb jij allemaal? De markt is hier slechts een eerste voorbeeld, maar jij vindt vast veel meer oplossingen!

Zet hem op!

Je hebt misschien wat meer gelezen over Zero Waste en denkt: dat zou ik wel eens willen proberen! Of misschien ben je nog niet helemaal overtuigd en wil je wel eens zien of het echt kan werken of niet. Allereerst: je kunt niet door één actie te ondernemen ondervinden of het je iets brengt. Overgaan op een Zero Waste lifestyle kost tijd. Het bevat meerdere, vaak kleine stapjes om een wezenlijke verandering tot stand te brengen. Wel is de eerste stap vaak een duidelijke: kijken wat voor afval je nu eigenlijk produceert.

Je leest het goed, je gaat kijken wat voor afval je nu eigenlijk maakt. Wat gooi je nu eigenlijk allemaal weg in een dag, week of zelfs maand? Hier kom je op een hele simpele manier achter, namelijk door gewoon in je afvalbak te kijken! Je afvalzak bevat vaak dingen als plastic, etensresten, zaken die niet naar de recycling gaan en/of spulletjes die kapot zijn gegaan en hun bedoelde dienst niet meer kunnen verlenen aan jou als eigenaar. Als je begrijpt wat je aan afval produceert, kun je inzicht krijgen in wat je anders kunt doen.

Eerste oplossingen.
Verdeel je afval onder in categorieën. Een voorbeeld: Plastic, etensresten, papieren servetjes en wattenschijfjes. Dit is even een heel willekeurig voorbeeld, in de loop van deze site zullen we proberen elk ‘afvalprobleem’ aan de kaak te stellen. Dit is puur ter opstart van je proces!

Nu gaan we kijken wat we met elke categorie kunnen doen, om te voorkomen dat het afval wordt.
– Plastic: Plastic is een fikse afvalmaker. Plastic is maar één keer te recyclen, dus zelfs als er op je flesje of ander product staat ‘is te recyclen’, dan zal het gerecycled worden naar materiaal wat niet meer gerecycled kan worden. Dit is dus geen kringloop, zoals bij glas: dat kun je meermalen recyclen en zal na het proces weer glas worden wat je wederom kunt recyclen. Bij plastic is ‘recyclen’ helaas het enkel kort uitstellen van het worden van afval. Daarom is het belangrijk te kijken of je zaken van plastic zo veel mogelijk kunt vervangen door organisch of wèl recyclebaar materiaal. Over dit vervangen zullen we het in de toekomst nog veel gaan hebben.
– Etensresten kun je composteren. Dit betekend letterlijk; laten rotten. Hierbij wordt biologisch afval door bacteriën omgezet in bruikbare aarde. Hierdoor zal dit deel van je afval als vanzelf weer bruikbaar worden voor de natuur zelf zonder deze te schaden. Zero Waste! Composteren kun je voornamelijk in groene kliko’s of gezamenlijke groenbakken in een straat. Woon je niet aan een straat met eigen groenbak of in een huis met eigen kliko? Je kunt je compostdelen bewaren in een bak in de vriezer of, zoals wij zelf doen, in een grote wekpot op het aanrecht. Je kunt deze wekelijks legen op een daarvoor bestemde plaats die wel bereikbaar voor je is.
– Papieren servetjes: Deze zijn makkelijk te vervangen door herbruikbare katoenen servetjes! Ook leuk om zelf te maken op een naaimachine. Deze kun je wassen na gebruik en dus hergebruiken. Gebruik je veel papieren servetjes onderweg? Zorg dan dat je altijd een servet of zakdoek in je tas hebt zitten voor de hoogste servetten-nood!
– Wattenschijfjes. Het verbaasde je zeker niet dat er voor papieren servetjes een herbruikbaar alternatief was. Zo zal het je misschien wel verbazen voor hoeveel producten die wij gebruiken er eigenlijk een herbruikbare dubbelganger is. Zo ook voor wattenschijfjes. Op de site van Bag-Again zijn vervangende make-up pads te krijgen, die precies hetzelfde werken als je gebruikelijke wattenschijfjes. Dit zijn ronde schijfjes van biologisch katoen, in Nederland gemaakt. Ook goed voor je ecologische voetafdruk dus!

                      

Wat zit er in jouw afvalbak? Als je weet wat er in zit, kun je op zoek naar de oplossingen die bij jou passen. De kans is echter groot dat je niet direct een oplossing hebt voor èlke categorie in je bak, maar dat is zeker geen probleem. Laat je niet uit het veld slaan. Het gaat hier namelijk om het nemen van een éérste stap. Eis niet te veel van jezelf! Wees trots op het afval dat je tijdens dit startschot kunt elimineren, de rest komt met de tijd. Daarnaast gaat het om een mindset, een bewustzijn. Als je je afval op een andere manier kunt gaan bekijken, heb je de grootste sprong al gemaakt. Zie het als iets wat je kunt verminderen en wat je aan het leren bent.

Hierbij hebben we ter voorbeeld een persoonlijke vuilnisbelt ontleed. Tijd voor jou om aan de slag te gaan! Neem een kijkje in die bak en begrijp waar je afval vandaan komt. Alleen dán kun je ervoor gaan zorgen dat je deze planeet-verstikkende cirkel doorbreekt. Stop die slechte gewoonte!

Jij kunt het!